Cứ mỗi dịp Tết đến Xuân về, người dân Đọi Sơn (huyện Duy Tiên – Hà Nam), lại nô nức tham gia lễ hội tịch điền bắt đầu từ mùng 5 – 7 Tết.
Lễ hội Tịch điền gồm các nghi lễ và diễn xướng, kết hợp với văn hóa, nghệ thuật, thể thao như: rước chân nhang vua Lê Đại Hành từ đền Lăng, xã Liêm Cần (huyện Thanh Liêm) về xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, lễ rước nước, lễ sái tịnh…
Tuy nhiên, lễ hội tịch điền có từ bao giờ và ý nghĩa như thế nào, thì không phải ai cũng biết.
Lễ hội Tịch điền dựng lại hình tượng vua Lê Đại Hành cày ruộng Tịch điền khuyến khích nông nghiệp.
Theo sử sách, mùa Xuân năm Đinh Hợi (987), vua Lê Đại Hành (Lê Hoàn) cùng văn võ bá quan cày ruộng ở Đọi Sơn, mở đầu phong tục tốt đẹp của người Việt.
Khi cày ruộng tịch điền ở Đọi Sơn, vua bắt được chum vàng. Năm 988, nhà vua cày ruộng ở Bàn Hải bắt được chum bạc, vì thế những thửa ruộng này được gọi là Kim Ngân Điền.
Từ đó, lễ Tịch điền được nhiều đời vua sau duy trì. Đến triều Nguyễn, lễ tịch điền có nhiều "niêm luật" cụ thể, được tổ chức quy mô, do bộ lễ chủ trì. Sau một thời gian dài gián đoạn, từ năm 2009 phong tục tốt đẹp này được phục hồi lại cho đến ngày nay.
Lễ hội Tịch điền không chỉ mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm của các vị vua đối với người nông dân mà còn tuyên truyền, giáo dục các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ lòng biết ơn tiền nhân, ý thức tích cực phát triển sản xuất nông nghiệp.
Nghi lễ chính trong toàn bộ lễ hội là lễ Tịch điền Đọi Sơn- tái hiện huyền tích từ thời Thập đạo tướng quân Lê Hoàn (vua Lê Đại Hành).
Những con trâu được trang điểm trên mình họa tiết đẹp mắt chuẩn bị cho ngày hội.
Thập đạo tướng quân nhận thấy núi Đọi có vị trí chiến lược quan trọng đối với kinh đô Hoa Lư nên đến khi lên ngôi vua, Lê Đại Hành quyết định về chân núi Đọi cày ruộng để khuyến khích mở mang nông trang.
Lễ tịch điền được tiến hành theo thứ tự: Vua Lê Đại Hành (do vị bô lão của làng Đọi nhập thế, khoác long bào) cày 3 sá, lãnh đạo tỉnh Hà Nam cày 5 sá, lãnh đạo huyện Duy Tiên cày 7 sá, lãnh đạo xã Đọi Sơn và các bô lão cày 9 sá).
Tại lễ hội, một người sẽ vận trang phục của nhà vua Lê Đại Hành cầm cày đi theo trâu đã được trang trí đẹp mắt. Sau đó, lần lượt từng người sẽ được thử làm nhà nông khai xuân đầu năm.
